Liczba wypadków drogowych powodowanych przez nietrzeźwych kierowców cały czas utrzymuje się na wysokim poziomie. W 2022 r. kierowanie w stanie nietrzeźwości był przyczyną ponad 1400 wypadków drogowych, niekiedy ze skutkiem śmiertelnym. Jakie kary grożą za popełnienie przestępstwa z art 178a kodeksu karnego i co warto o nim wiedzieć?
Jak rozumieć prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości?
Prawo karne w art 178a §1 kodeksu karnego penalizuje prowadzenie pojazdu mechanicznego w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego o podobnym do alkoholu działaniu. Choć zazwyczaj pojęcie pojazdu mechanicznego kojarzone jest z samochodem osobowym, w judykaturze wskazuje się, że w ten sposób należy rozumieć każdy pojazd, który jest wprawiany w ruch przez znajdujący się w nim silnik. Równie dobrze za pojazd mechaniczny można więc uznać:
- motocykl lub skuter;
- kombajn, ciągnik lub inne maszyny rolnicze;
- pojazd szynowy.
Dla klasyfikacji nie ma znaczenia rodzaj napędu (benzyna, gaz, prąd), jak również pojemność silnika.
Dla właściwego zrozumienia art 178a kodeksu karnego należy rozgraniczyć stan nietrzeźwości od stanu po użyciu alkoholu. Kodeks karny w art 115 §16 definiuje stan nietrzeźwości, jako sytuację, w której:
- zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość;
- zawartość alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość.
Poniżej podanych wartości czyn kwalifikuje się jako wykroczenie, a nie przestępstwo. Osoba w stanie nietrzeźwości będzie odpowiadała na podstawie przepisów kodeksu karnego, ale już będąc w stanie po użyciu alkoholu – na podstawie kodeksu wykroczeń, który przewiduje znacznie łagodniejsze sankcje.
Jakie kary grożą za popełnienie czynu z art 178a kodeksu karnego?
Ustawodawca przewidział odrębny wymiar kary dla osób, które za jazdę po alkoholu odpowiadają po raz pierwszy, jak i recydywistów. W pierwszym przypadku znajdzie zastosowanie art 178a §1 kodeksu karnego, który za jazdę w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego przewiduje karę pozbawienia wolności do lat 3. Do niedawna przepis ten przewidywał grzywnę, karę ograniczenia wolności albo pozbawienie wolności do lat 2, ale został zaostrzony.
Osoby, które mają kontakt z prawem po raz kolejny za jazdę po alkoholu ponoszą surowszą odpowiedzialność przewidzianą w art 178a §4 kodeksu karnego. W ich przypadku sankcja to kara pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat.
W obu przypadkach sąd karny ma obowiązek skorzystania z zupełnie nowego środka o którym mowa w art 44b kk – orzeczenia przepadku pojazdu mechanicznego prowadzonego przez sprawcę w ruchu lądowym. Warunkiem orzeczenia przepadku jest minimalna zawartość alkoholu we krwi była niższa niż 1,5 promila albo 0,75 mg/dm3 albo nie prowadziła do takiego stężenia. Sąd ma wprawdzie możliwość odstąpienia od orzeczenia przepadku wyłącznie w sytuacji, kiedy zachodzi wyjątkowy wypadek uzasadniony szczególnymi okolicznościami.
Jeżeli nie można orzec przepadku pojazdu (np. z uwagi na jego sprzedaż po popełnieniu przestępstwa), orzeka się przepadek jego równowartości. Wartość samochodu ustala się według treści polisy zawartej na rok w którym popełniono przestępstwo, a jeżeli sprawca nie wykupił ubezpieczenia, według średniej wartości rynkowej uwzględniając specyfikację techniczną pojazdu.
Na jaki okres orzekany jest zakaz prowadzenia pojazdów za art 178a kodeksu karnego?
Niezależnie od wymierzenia kary zasadniczej, są ma również możliwość (a niekiedy wręcz obowiązek) orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych. Ten środek karny został uregulowany w art 42 kodeksu karnego.
Co do zasady zakaz prowadzenia pojazdów jest orzekany na czas od 1 roku do 15 lat. W przypadku jazdy po alkoholu czas obowiązywania zakazu nie może być krótszy niż 3 lata. Jeżeli dodatkowo w stanie nietrzeźwości kierowca spowodował wypadek, środek karny jest orzekany dożywotnio. Jedynie w szczególnych przypadkach zakaz może zostać wymierzony w standardowym zakresie z tym jednak zastrzeżeniem, że powtórne popełnienie przestępstwa z art 178a §4 kodeksu karnego lub spowodowanie wypadku obliguje sąd do wymierzenia dożywotniego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych.
Kiedy możliwe jest warunkowe umorzenie postępowania za jazdę po alkoholu?
Sprawca, który dopuścił się popełnienia przestępstwa z art 178a §1 kodeksu karnego, może złożyć wniosek o warunkowe umorzenie postępowania o którym mowa w art 66 kk pod warunkiem, że wykaże kumulatywne spełnienie następujących przesłanek:
- nieznaczną winę i społeczną szkodliwość czynu;
- okoliczności popełnienia czynu nie budzące wątpliwości;
- brak wcześniejszej karalności za przestępstwo umyślne.
Warto zapamiętać, że zastosowanie warunkowego umorzenia postępowania jest dobrowolne co oznacza, że nawet w sytuacji, kiedy zostaną spełnione wszystkie z wymienionych wyżej warunków, sąd karny nie musi przychylić się do wniosku oskarżonego. Jednocześnie warunkowe umorzenie postępowania jest rozwiązaniem skierowanym przede wszystkim do sprawców, którzy nigdy wcześniej nie mieli kontaktu z prawem. Łatwo zauważyć, że popełnienie przestępstwa z art 178a §4 kodeksu karnego znacząco zmniejsza szanse na pozytywne rozstrzygnięcie.
Dlaczego warto decydować się na warunkowe umorzenie postępowania? Przede wszystkim ten mechanizm stwarza możliwość uniknięcia kary pozbawienia wolności oraz skrócenia czasu zakazu prowadzenia pojazdów. Dla wielu sprawców istotne znaczenie ma fakt, że wyrok warunkowo umarzający postępowanie nie jest równoznaczny z wyrokiem skazującym co oznacza, że nadal możliwe jest otrzymanie zaświadczenia o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego.
Jak odwołać się od wyroku za przestępstwo z art 178 kk?
W przypadku wydania przez sąd wyroku skazującego należy pamiętać, że sprawcy przysługuje apelacja od wyroku art 178a kk Aby zwiększyć szanse na pozytywne rozpatrzenie środka odwoławczego, należy zlecić prowadzenie sprawy kancelarii prawnej. Doświadczony adwokat zadba o reprezentowanie interesów sprawcy z należytą starannością.