Najistotniejsze uprawnienia pracownicze to bez wątpienia te, które dotyczą wynagrodzenia za pracę, urlopu czy zabezpieczające trwałość stosunku pracy – jak choćby regulacje dotyczące terminów wypowiedzenia umowy o pracę. Nie należy jednak zapominać o innych, niejako bardziej szczegółowych uprawnieniach, jakie kodeks pracy przyznaje pracownikowi. Do uprawnień tych należy uprawnienie do odwołania się do autorytetu sądu w przypadku, gdy pracownikowi wymierzono niesłusznie karę porządkową.
Kary porządkowe w kodeksie pracy
Tryb wymierzania kar porządkowych pracownikowi przez pracodawcę regulują przepisy art 108 kp – unormowania te wskazują przypadki, w których wymierzenie takiego rodzaju kary jest możliwe, oraz rodzaje kar.
Paragraf pierwszy art 108 kp przewiduje możliwość wymierzenia pracownikowi przez pracodawcę kary porządkowej upomnienia lub nagany. Kara taka może zostać zastosowana w przypadku nieprzestrzegania przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy.
W paragrafie drugim uregulowane zostały zasady wymierzania kary pieniężnej. Kara pieniężna znajduje zastosowanie w przypadkach, gdy pracownik nie przestrzega przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, opuszcza pracę bez usprawiedliwienia, stawi się do pracy w stanie nietrzeźwości bądź też spożywa alkohol w czasie pracy.
Należy podkreślić, iż kary pieniężne wymierzane w trybie porządkowym podlegają istotnym ograniczeniom. Kara pieniężna za jedno przekroczenie, jak i za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności, nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika, a łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać dziesiątej części wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty.
W paragrafie czwartym art 108 kp reguluje cel, na jaki powinny zostać przeznaczone pieniądze pochodzące z kar porządkowych. Wpływy z kar pieniężnych należy przeznaczać na poprawę warunków bezpieczeństwa i higieny pracy.
Terminy i tryb stosowania kar porządkowych
Uprawnienie pracodawcy do stosowania kar porządkowych podlega też ograniczeniu czasowemu , które wskazuje prawo pracy. Kara może być zastosowana jedynie w ciągu dwóch tygodni od momentu, kiedy pracodawca dowiedział się o zachowaniu pracownika, za które zamierza go ukarać. Kara w żadnym wypadku nie może zostać zastosowana po upływie trzech miesięcy od dnia zaistnienia zdarzenia polegającego na naruszeniu obowiązku pracowniczego.
Zastosowanie kary porządkowej wymaga bezwzględnie wysłuchania pracownika przez pracodawcę. Jeżeli pracownik jest nieobecny w pracy – wskazany wyżej ulega zawieszeniu na czas jego nieobecności.
Wymagana jest też w tym przypadku forma pisemna, w jakiej pracodawca informuje pracownika o zastosowanej karze. Informacja taka musi też zawierać datę zastosowania kary oraz pouczenie dotyczące trybu i formy odwołania od kary.
Sprzeciw pracownika wobec kary porządkowej. Powództwo
Pracownikowi, wobec którego zastosowano karę porządkową, przysługuje w pierwszej kolejności prawo do wniesienia sprzeciwu. Sprzeciw może zostać wniesiony w terminie siedmiodniowym liczonym od dnia doręczenia pracownikowi pisemnej informacji o zastosowaniu kary. Pracodawca następnie informuje pracownika o uwzględnieniu lub odrzuceniu sprzeciwu w terminie czternastodniowym. Jeżeli pracodawca nie zajmie stanowiska w tym terminie – sprzeciw uważa się za uwzględniony.
W przypadku odrzucenia sprzeciwu przez pracodawcę pracownik w terminie czternastu dni od doręczenia informacji o nieuwzględnieniu sprzeciwu może wystąpić do sądu pracy z powództwem o uchylenie kary porządkowej.
Należy podkreślić, iż pracownik nabywa uprawnienie do wytoczenia powództwa o uchylenie kary porządkowej dopiero po przeprowadzeniu procedury sprzeciwu, to jest po jego terminowym złożeniu i otrzymaniu odpowiedzi odmownej. Pogląd powyższy znalazł odzwierciedlenie w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 1999 roku, sygn. akt I PKN 605/98, w którym stwierdzono, iż „wystąpienie pracownika do sądu z powództwem o uchylenie bezprawnie nałożonej kary porządkowej może nastąpić tylko po wyczerpaniu postępowania wewnątrzzakładowego, to jest po wniesieniu w terminie sprzeciwu do pracodawcy.”
W przypadku uwzględnienia sprzeciwu od kary pieniężnej bądź też uchylenia tej kary przez sąd pracy pracodawca zwraca pracownikowi równowartość kary.
Zatarcie kary w aktach pracowniczych
Opis pisma informującego pracownika o zastosowaniu wobec niego kary porządkowej podlega włączeniu do jego akt osobowych. Informacja ta jest jednak przechowywana w aktach jedynie przez okres jednego roku. Po upływie tego terminu kara podlega zatarciu, co oznacza, iż jakakolwiek wzmianka o karze musi zostać usunięta z akt. Pracodawca może usunąć tę informację z akt wcześniej, ma zaś obowiązek zrobić to niezwłocznie w sytuacji, gdy sąd pracy wyda wyrok uchylający karę.
Zachęcamy do sprawdzenia szczegółów naszych usług:
PRAWO RODZINNE ŁÓDŹ
PRAWO KARNE ŁÓDŹ
PORADY PRAWNE ŁÓDŹ